SRĐAN ŠUŠNICA: Republika Srpska kao „avangarda“ izgradnje novog etnofašizma

BANJA LUKA - Skoro četvrt stoljeća prije nego se što su se u Srbiji otvorili procesi pravne i političke rehabilitacije nacističkih kolaboranata i srpskih fašista iz 30tih i 40tih godina 20. stoljeća, jedna mala etno-imperijalna tvorevina srpskog pop-nacionalizma 90tih, Republika Srpska, je u prve tri godine svog postojanja u političkom prostoru inaugurirala potpuno zaokružen etno-fašistički poredak.

Ne radi se tu samo o pravnoj rehabilitaciji onog povijesnog fašizma, već o nasilnom i političkom nametanju ideologije krvi i tla i relativizaciji fašizma i četništva, koje traje i danas.

U samo tri godine rata i nekoliko poratnih godina, neofašistički poredak je munjevito zaokružen: od prebrisavanja nepoželjnih narativa, promjene naziva ulica, preko brisanja razlika između partizana i četnika, podizanja spomenika četničkim kolaboracionistima do ekspresne svesrpske ideološke pomirbe i nasilnog iscrtavanja Lebensraum-a, agresije i genocida ili pak istrebljenja nepoželjnih.

U toj svojevrsnoj etnoteritorijalnoj „revoluciji krvi“, postavili su se temelji za klasičnu neofašističku „revoluciju duha“ koja je počela još u ratu, a vrhunac u RS-u doživljava zadnjih 10 godina.

„Revolucija duha“ u RS ne samo da radi rehabilitaciju fašističkih ideja iz 30tih godina, ona im daje novi sadržaj i elan na takav način da poredak u RS te ideje živi i na njima preživljava.

Bez tih ideja poredak i postojanje RS nije moguće. Bez produkcije podobne kulturne memorije, revizije i izmišljanja povijesti ili manipulacije sjećanjima, bez inzistiranja na lažnom „sukobu civilizacija“, militarizaciji i nužnom ratu, bez nametanja etnoekskluzivnih, viktimizacijskih i nacionalno-elitističkih narativa nije moguće legitimizirati vojne pohode, okupacije bosansko-hercegovačkih općina i zajednica i monstruozne zločine u ime stvaranja RS, kao “nužne” ili “obrambeno-otadžbinske”.

Fašizam, onaj povijesni, jeste idejna podloga RS i da on jeste 90tih došao iz Srbije, ali nakon krvavog rata i u današnjim uvjetima jačanje europske ultradesnice, islamofobije i straha od migranata i terorizma, narativi i zločini koji su ugrađeni u RS 90tih, sada rađaju potpuno nove oblike fašizma u Europi, neke vrste fašizma „europskog pregrađa“ i „obrane civilizacije“ ili fašizma „vječnog antiterorizma“, mogli bi reći „ante murale fašizma“ postpostmoderne.

Zato politički prostor RS predstavlja svojevrsnu neofašističku „avangardu“ i eksperimentalni teren rehabilitacijama fašizma u regiji, ali i originalnu „avangardu“ jednog potpuno novog oblika fašizma postpostmoderne, koji negira sve humanističke vrijednosti, odbija daljnju modernizaciju, suštinsku integraciju i transformaciju koncepta nacionalne države, a time sprečava evoluciju već anahronih paradigmi teorije društvenog ugovora i prirodnog prava čije principe i institucije još živimo.

Zbog toga RS postaje sve interesantnija ultradesničarskim i neonacističkim političkim snagama Europe od Austrije do Švedske. Naravno prostor RS nije ideološki izvor suvremenog srpskog neofašizma. Političke tendencije srpskog nacionalizma 90tih su se uspješno prelile u Bosnu, tj. U RS, i to u takvoj mjeri da je srbijanski politički prostor dugo nakon ratova ostao manje više oslobođen od sistemske rehabilitacije fašizma kao poretka koji se glorificira. Stariji brat je neko vrijeme uskladištio svoj najcrnji nacionalistički sklop u politički poredak i praksu mlađeg brata i ostavio ga tamo da se razvija, ali posljednjih 5-7 godina Srbija iz RS uzima matrice, iskustva, prakse, tragedije i legitimizacije kojima polako instalira etnofašizam kao poredak u matici. Etnicizacija Vojvodine i fašizacija „srpskog nacionalnog pitanja“ u samoj Srbiji je već viđena i završena stvar u RS.

O AUTORU

Srđan Šušnica je kulturolog iz Banjaluke. Završio je banjalučku gimnaziju, potom diplomirao na Policijskoj akademiji u Beogradu, a nakon toga i na Pravnom fakultetu u Banjaluci. Magistrirao je na Fakultetu za društvene nauke Univerziteta u Ljubljani na programu Kulturologije. Bavi se kulturološkim istraživanjima bosanskih i balkanskih tema, pisanjem i društvenim aktivizmom okrenutim protiv kulture zaborava, povijesnog revizionizma, nacionalizma i fašizma.